Kiedy należy zrzec się dziedziczenia?
Polskie prawo dopuszcza możliwość zrzeczenia się dziedziczenia po określonej osobie. Zrzeczenie się dziedziczenia powoduje, że osoba zrzekająca, a także jej zstępni, czyli dzieci i wnuki są wyłączeni od spadkobrania. Traktuje się ich tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku.
Niemniej jednak dotyczy to jedynie spadkobrania na podstawie ustawy. Jeśli mimo zrzeczenia się dziedziczenia dana osoba zostanie powołana do spadku w testamencie np. własnoręcznym, ma do niego prawo tak samo jak osoby, które nie zrzekły się dziedziczenia. Kiedy można zrzec się dziedziczenia?
Otóż wbrew powszechnej opinii zrzec się dziedziczenia można tylko i wyłącznie za życia przyszłego spadkodawcy. Zrzeczenie polega na tym, iż przyszły spadkodawca zawiera z osobą, która po jego śmierci będzie miała prawo do spadku (np. z dzieckiem, mężem) umowę o określonej treści. Umowa taka jest ważna mimo upływu czasu, czy też zmiany sytuacji faktycznej.
Kto może zrzec się dziedziczenia?
Mając na myśli spadkobranie, wyobrażamy sobie majątek, jaki nam przypadnie przy dziedziczeniu. W rzeczywistości jednak zdarzają się sytuację, w których długi spadkowe przewyższają czystą wartość spadku. Tak więc przyjmując spadek staniemy się dłużnikami.
Ustawodawca , wprowadzając w kodeksie cywilnym instytucję zrzeczenia się dziedziczenia ustawowego, łagodzi ujemne skutki spadkobrania.
Zrzec się dziedziczenia ustawowego może każdy z grona spadkobierców ustawowych przyszłego spadkodawcy. Aby tego dokonać, trzeba zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia ustawowego z przyszłym spadkodawcą. Umowa ta obwarowana jest przymusem zawarcia jej w formie aktu notarialnego. Brak wskazanej formy skutkuje nieważnością czynności prawnej.
Czy muszę poinformować skarbówkę o otrzymanym zachowku?
Od trzydziestu lat mieszkam za granicą. Niedawno zmarł mój ojciec, nieruchomość po nim ma odziedziczyć mój brat, więc ja prawdopodobnie otrzymam zachowek. Czy powinienem zgłosić jego nabycie w jakimś urzędzie w Polsce i zapłacić podatek?
Co do zasady opodatkowaniu podlega m. in. nabycie w drodze zachowku rzeczy mających miejsce na terytorium RP i praw majątkowych które będą wykonywane na terytorium Polski. W przypadku nabycia zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części (m.in. w momencie otrzymania zachowku lub uprawomocnienia orzeczenia zatwierdzającego zawarcie ugody sądowej w sprawie zachowku). Biorąc pod uwagę, że uprawnionym do zachowku będzie syn spadkodawcy nabycie zachowku nie będzie podlegało opodatkowaniu jeżeli zostanie zgłoszone do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od nabycia zachowku.
Ile kosztuje umowa zrzeczenia się dziedziczenia?
W kancelarii notarialnej powinny stawić się strony umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, czyli przyszły spadkodawca: np. małżonek, ojciec, a także jego spadkobierca ustawowy np.: drugi małżonek, syn bądź córka. Tożsamość stron notariusz ustala na podstawie ich dowodów osobistych. Następnie notariusz spisuje treść umowy pomiędzy zainteresowanymi, którą następnie zostaje im odczytana oraz przedstawiona do podpisania.
Koszty spisania powyższej umowy obciążają spadkobiercę ustawowego zrzekającego się swojego udziału w dziedziczeniu ustawowym po swoim krewnym. Koszty pobierane za skonstruowanie takiej umowy określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Jest to kwota
200 złotych, która może dodatkowo zostać podwyższona, w przypadku, gdy czynności notarialnych dokonujemy poza kancelarią. Odpowiednio są to koszty: w porze dziennej ( od
8 do 20) – 50 złotych, natomiast w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy – 100 zł za każdą godzinę niezbędna do dokonania tej czynności od opuszczenia kancelarii do powrotu. Oczywiście do wymienionych kwot doliczamy wartość podatku VAT od dokonanych czynności, czyli 23 %.
Biorąc pod uwagę, koszty spisania umowy o zrzeczenie się dziedziczenia ustawowego oraz ewentualne długi, które przyjęlibyśmy na siebie wraz z dziedziczeniem, warto zastanowić się nad zawarciem takiej umowy.
